ÇEVRESEL GÜRÜLTÜ KONTROLÜNDE YASAL DÜZENLEMELER, ÇALIŞMALAR VE SES YALITIMININ ÖNEMİ

Türkiye'de gürültü konusunda hukuki ve teknik düzenlemeler 1983 tarihli 2872 sayılı Çevre Kanunu'nun 14. maddesinde belirtilen "Kişilerin huzur ve sükûnunu, beden ve ruh sağlığını bozacak şekilde yönetmelikte belirlenen standartlar üzerinde gürültü çıkarılması yasaktır. Fabrika, atölye, işyeri, eğlence yeri, hizmet binaları, konutlar ve ulaşım araçlarında gürültünün asgariye indirilmesi için gerekli önlemler alınır." hükmü ve bu hüküm doğrultusunda 4 Haziran 2010 tarihli ve 27601 Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi Yönetmeliği ile oluşturulmuştur.

Bu Yönetmeliğin amacı; çevresel gürültüye maruz kalınması sonucu kişilerin huzur ve sükûnunun, beden ve ruh sağlığının bozulmaması için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak ve kademeli olarak uygulamaya konulmak üzere; değerlendirme yöntemleri kullanılarak çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin, hazırlanacak gürültü haritaları, akustik rapor ve çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu ile belirlenmesi, çevresel gürültü ve etkileri hakkında kamuoyunun bilgilendirilmesi, gürültü haritaları, akustik rapor ve çevresel gürültü seviyesi değerlendirme raporu sonuçları esas alınarak; özellikle çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere sebep olabileceği ve çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve azaltmaya yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

Çevresel Gürültünün Değerlendirilmesi ve Yönetimi (ÇGDY) Yönetmeliği'nin amacı; Çevresel gürültüye maruz kalınması sonucu kişilerin huzur ve sükûnunun, beden ve ruh sağlığının bozulmaması için gerekli tedbirlerin alınmasını sağlamak, çok hassas yapılarda oluşacak çevresel titreşimi önlemek ve kontrol altına almak, özellikle çevresel gürültüye maruz kalma seviyelerinin insan sağlığı üzerinde zararlı etkilere sebep olabileceği ve çevresel gürültü kalitesini korumanın gerekli olduğu yerlerde, gürültüyü önleme ve azaltmaya yönelik eylem planlarının hazırlanması ve bu planların uygulanması ile ilgili usul ve esasları belirlemektir.

Amaca yönelik olarak Yönetmelik ile;

• Ulaşım kaynakları (Karayolları, demiryolları, suyolları, havaalanları), endüstri tesisleri, şantiye faaliyetleri, işyerleri, atölyeler, imalathaneler ve eğlence yerlerine çevresel gürültü sınır değerleri,
• Gürültüye hassas yapıların bulunduğu alanlarda açık havada yapılan faaliyetlere, yasaklama ve saat sınırlamaları,
• Gürültüye hassas yapılar için iç mekân gürültü seviyesi sınır değerleri,

getirilmiştir.

Diğer taraftan; Türkiye genelinde gürültü sorununun belirlenmesi ve gerekli kontrol tedbirlerinin alınabilmesi için gürültü haritalarının ve harita sonuçlarına göre eylem planlarının hazırlanması gerekmektedir. Bu çerçevede;

• 100.000'den fazla yerleşik nüfusu olan ve km2 başına 1000'den fazla kişinin bulunduğu yerleşim yerlerinde bulunan; karayolları, demiryolları, havaalanları ve endüstri tesislerinin,
• Yerleşim yeri dışında ise ana karayolları (yılda 3 milyonun üstünde taşıt geçen karayolları), ana demiryolları (yılda 30 binin üstünde tren geçen demiryolları), ana havaalanları (yılda 50 binin üstünde iniş ve kalkışın olduğu havaalanları) ve çevresi için,

gürültü haritalarının ve harita sonuçlarına göre eylem planlarının hazırlanması gerekmektedir.

Gürültü Haritalama Çalışmaları

Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca; Avrupa Birliği IPA kapsamında 2013-2015 tarihleri arasında "Çevresel Gürültü Direktifi İçin Uygulama Kapasitesi Projesi ile 2015 yılında TÜBİTAK ile "Yerleşim Alanlarının Stratejik Gürültü Haritalarının Hazırlanması Projesi" Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ve ilgili belediye başkanlıkları ile işbirliği ve koordinasyon içinde yürütülmüştür. AB IPA Projesi çerçevesinde; İstanbul, Bursa, İzmir, Ankara ve Kocaeli yerleşim alanları dâhilinde bulunan her bir karayolu, demiryolu, endüstri tesisleri gürültü kaynakları ile Adana Havaalanı ve yerleşime yakın olan Samsun Port Limanının stratejik gürültü haritaları hazırlanmıştır.

Ayrıca; Türkiye genelinde 10 farklı ilde farklı gürültü kaynaklarına ilişkin örnek gürültü haritaları hazırlanmış olup, harita sonuçları değerlendirilerek sıcak nokta analizi yapılmış, öncelikli sıcak noktalar için kontrol tedbirleri seçilmiş ve örnek eylem planı hazırlama çalışmaları yürütülmüştür. Diğer taraftan, gürültü haritaları ve eylem planlarının hazırlanması için kapasite güçlendirilmesine yönelik eğitimler düzenlenmiştir.

TÜBİTAK ile yürütülen Proje kapsamında ise; Adana, Gaziantep, Manisa, Kayseri, Samsun, Balıkesir, Kahramanmaraş, Sakarya, Eskişehir, Erzurum, Trabzon, Sivas, Adıyaman, Elazığ ve Mersin olmak üzere toplam 15 ilimizin şehirleşmiş alanları için stratejik gürültü haritaları ilgili belediye başkanlıkları ile işbirliği ve koordinasyon içinde Aralık 2015 tarihi itibari ile tamamlanmıştır. Antalya, Malatya ve Konya illerinin stratejik gürültü haritaları ise yine Bakanlığımızın teknik desteği ile ilgili büyükşehir belediye başkanlıklarınca hazırlatılmıştır.

"2015 yılı sonu itibari ile toplam 23 ilimizin stratejik gürültü haritası hazırlanmıştır."

Hazırlanan karayolu, demiryolu, sanayi ve havalimanı gürültü haritaları ile sorunlu alanlar belirlenecektir. Söz konusu gürültü haritaları, kontrol tedbirlerini içeren eylem planlarının hazırlanmasında kullanılacaktır.

Ses Yalıtımı

Ses yalıtımı; gerek iç ortam gürültü seviyesinin çevreye gerekse çevresel gürültü seviyesinin iç ortama geçişini azaltarak gürültü seviyesinin toplum üzerindeki etkilenme derecesini ve zararlı etkilerini azalttığı için gürültü kirliliğinin önlenmesinde önemli bir yer tutmaktadır.

Gürültüye hassas yapıların inşaat izni ve yapı kullanım izni safhasında; yapılar için getirilen iç ortam gürültü seviyesi sınır değerini sağlayacak şekilde mekânları çeviren yapı elemanlarında (duvar, döşeme, tavan, merdiven evi ve diğer) uygulanacak ses azaltım oranının belirlenmesi ve değerlendirme yapılması önem arz etmektedir. Mevcut bir sistemde tedbir almanın hem masraflı olması hem de zaman kaybı oluşturması nedeniyle, daha planlama aşamasında gerekli önlemlerin alınması gerekmektedir.

Bu doğrultuda, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Mesleki Hizmetler Genel Müdürlüğü tarafından, amacı; kamu kurum ve kuruluşları, özel kuruluşlar ve gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmenin işletimi ve kullanımı safhalarında insanların maruz kalacağı binaların dışından veya içinden kaynaklanan gürültülerin, kişilerin huzur ve sükûnuna, beden ve ruh sağlığına olumsuz etkilerini en aza indirecek iyi işitme ve algılama koşullarının sağlanması için, tasarım, yapım, kullanım, bakım ve işletim bakımından uyulacak kuralların belirlenmesi olan "Binaların Gürültüye Karşı Korunması ve Ses Yalıtımı Hakkında Yönetmelik Taslağı" hazırlanmış olup, çalışmalar devam etmektedir.

T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı / Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü